YEREL YÖNETİMLERDE EDİMİN İFASİ SUÇU

Belediyelere yapılan operasyonların genelinde kamu kaynaklarının usulsüz kullanımı, usulsuz alım yöntemleri ve işin sözleşme aşamasında oluşan edimin ifası suçları ön sıraları almakta. İhale sistemi değiştikçe ihale sürecinden çok sözleşmeler kısmında oluşmaya başlayan edimin ifası suçuna değinmekte fayda olduğunu düşünmekte fayda var. Özellikle işin uygulama aşamasında işlenen bu suç kamuya büyük zararlar verirken haksız kazançlarında önünü açıyor. 4734 kamu ihale kanunu ile alımlarını gerçekleştiren kurumlar tüm ihaleleri bu kanunun emrettiği hükümlere göre uygulamak zorunda. Elekronik ortamla birlikte ihale aşamasında yolsuzluğun yolu kapatılmış olsada malesef ki kamu ihaleleri sözleşmeler kanununda yani edimin ifasında çok daha yoğun yaşanan yolsuzluk süreci idareleri zor durumda bırakıyor. Teknik şartnamalerin bu anlamda önemi artmış oluyor. İşin nasıl, nerede ve hangi şartlarda yapılacağı, teknik özelliklerinin tamamı teknik şartnamede yani işin sözleşmeler kanununda yer alıyor. İdarelerin asıl takip etmedi gereken süreçte burası oluyor. İşin uygulama aşamasında malın alınmış gibi gösterilmesi, eksik veya alt kalite ürünlerin sunulması, yapım ihalelerinde yapı denetimlerinin usulünce olmayışı veya edimin ifası sürecinde haksız kazanç elde etmek iseyenşlerin iştahını kabartıyor. Bu kısmı afaki bir örnek ile anlatırsak bir yapım işini ele alıp anlatmakta fayda var. Bie ana binamız olsun etrafındada çevre düzenlemesi ekleyeceğimiz bir alan. Bu binanın yapımında teknik şartnamede kullanılacak malzemenin kalitesi tarif edilmişken alt kalite ürünleri kullanmak firmanın edimin ifası suçu işlediğini gösterirken yapı denetimcilerin bunu bilerek görmemezlikten gelmesi, hatta bu sürece ortak olması tamamiyle bu suçu içeriyor. Çevre düzenlemesinde malesef ki uygulanan bir yöntemde şöyle ilerliyor. İhaleyyi kazanan firma çevre düzenlemesini kendi yapmayarak idarenin imkanları ile yapılıyor, yanlı bu süreçte çevre düzenlemesine ait verilen teklif bedeli firmadan el altından istenerek edimin ifası suçu hem firma hem idarece işlenmiş oluyor. Sözleşmeler kanunu 25. madde de tarif edilen suç ve suça bağlı cezalar yerel yönetimlerin dönem dönem incelemelerinde tespit edilerek suçu işleyenler hakkında yasal işlemler başlatılıyor.

Kamu ihale kurumu kaynakların en etkin ve şeffaf kullanılması için sürekli düzenlemeler yapsa da yolsuzluğa bulaşanların hep yeni bir yol buldukları görülüyor. Bu anlamda idarelerin ihaleyi yaptık kurtulduk rahatlığı sözleşme aşamasında ki denetimsizliğin azalmasını da sağlıyor. Özellikle üst idarenin ihale şartnamelerini iyi takip ediyor olması, işin teslimine kadar hatta yapım işlerinde 15 yıla kadar takipçisi olması gerekiyor. Bitmeyen alt yapı işlerine sürekli verilen süre uzatılmaları bile belli şartlara bağlı iken keyfi süre uzatmalarda aslında edimin ifasındaki suç unsurunu oluşturuyor.

Kamu denetimine açık olan ihale süreçleri kanunun temel ,ilkesi olan 5. madde de yer alırken şeffaflık ve hesap verirlilik bu temel ilkeler de yer alıyor.

Öz olarak anlatmaya çalıştığımız edimin ifası suçu aslında genelge, yönetmelik, teblilerle güncellenirken bu güncellemeleri bilmeden kamu kaynaklarını korumak çokta mümkün görünmüyor.

Nihat Coşkun

Tck’ da belirtilen suçlar ve cezalar bulunabilir